Najważniejsze prawa konsumenta, które powinieneś znać

Prawa konsumenckie stanowią fundament ochrony interesów konsumentów, jednak niejednokrotnie pozostają w cieniu świadomości publicznej. Istnieje szereg kluczowych uprawnień przysługujących każdemu konsumentowi, które nie zawsze są oczywiste.

Każdy konsument korzysta z ochrony określonej w przepisach prawa oraz posiada pewne ustalone prawa. Jakie są prawa konsumenta, które warto znać?

1. Gwarancja producenta

W listopadzie 2014 roku została wprowadzona ustawa o prawach konsumenta, która precyzyjnie określa odpowiedzialność każdego przedsiębiorcy za jakość, sprzedaż i dostarczenie produktu. Okres ten wynosi do dwóch lat, a w niektórych przypadkach nawet pięciu lat (na przykład w przypadku nieruchomości). Układa zakłada, że przedsiębiorca nie ma prawa unikać jej postanowień ani ograniczać prawa do reklamacji konsumentów. Reklamując towar można zgłosić żądanie naprawy, wymiany, obniżenia ceny, a często również odstąpienia od umowy.

Warto jednak pamiętać, że nawet wtedy, gdy gwarancja jest wciąż ważna, możesz skorzystać z rękojmi i złożyć reklamacje bezpośrednio u sprzedawcy. Często to właśnie ta opcja okazuje się najbardziej korzystna dla konsumentów. Dlaczego? Ponieważ gwarancja to dobrowolne zobowiązanie producenta, w którym to on sam określa swoje zasady. Zakres gwarancji może być ograniczony, zawierać wyłączenia lub nawet klauzule niedozwolone.

W związku z powyższym, jeśli zakupiony produkt lub usługa okazują się wadliwe, masz prawo do reklamacji opartej na rękojmi.

2. Reklamacja usługi – to możliwe

Tak, oczywiście, usługi również mogą być reklamowane. Jeśli otrzymasz usługę, która nie spełnia określonych standardów lub ma wady, masz prawo zgłosić reklamację. W takim przypadku, podobnie jak w przypadku reklamacji towarów, możesz oczekiwać od dostawcy usługi rozwiązania problemu, na przykład poprzez poprawę świadczonej usługi lub zwrot części lub całości opłaty za nią.

Warto jednak pamiętać, że reklamacje dotyczące usług mogą mieć specyficzne procedury i wymagania, które różnią się od reklamacji dotyczących produktów. Co do zasady można reklamować usługi realizowane na podstawie umowy o dzieło, w której dzieło jest jasno określone.

3. Pomoc konsumentom

Każdy konsument może zwrócić się do licznych instytucji i organizacji, które mają za zadanie pomóc w rozstrzygnięciu sporów na linii konsument – sprzedawca. Można do nich zaliczyć Urząd Ochrony Konsumentów, Europejskie Centrum Konsumenckie, Stowarzyszenia Konsumenckie, Rzecznika Finansowego, Rzecznika Konsumentów, Punkty Informacyjne dla Konsumentów czy Centra Mediacji Konsumenckiej. W wielu przypadkach z pomocą może przyjść także radca prawny.

4. Odstąpienie od umowy na odległość

Odstąpienie od umowy na odległość, znane również jako „14-dniowe prawo do odstąpienia od umowy”, to kluczowe uprawnienie przysługujące konsumentom, którzy dokonują zakupów online lub w innych sytuacjach, gdy umowa jest zawierana na odległość. Odstępując od takiej umowy nie trzeba podawać powodu. Wystarczy krótkie oświadczenie – może być złożone pisemnie lub za pomocą specjalnie przygotowanego formularza. Jeśli konsument odstępuje od umowy, przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić wszystkie otrzymane płatności, włącznie z kosztami dostawy.

Wyjątkiem od reguły jest brak możliwości zwrotu towarów, które się łatwo psują lub zostały przygotowane według specjalnego, indywidualnego zamówienia.

5. Nieuczciwa konkurencja

Ochronie konsumentów służą nie tylko przepisy Kodeksu cywilnego, ale także regulacje dotyczące zwalczania nieuczciwej konkurencji, szczególnie te dotyczące reklamy naruszającej dobre obyczaje, takiej jak uciążliwa reklama. Ogólnie mówiąc, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zabroniona jest (jako czyn stanowiący nieuczciwą konkurencję) „reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka”. Szczególnie niedopuszczalnym czynem w ramach nieuczciwej konkurencji jest „reklama stanowiąca istotną ingerencję w sferę prywatności, zwłaszcza przez nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie towarów nie zamówionych, nadużywanie technicznych środków przekazu.” Równie ważne są aspekty związane z samą ochroną prywatności danych osobowych. To, kto przetwarza informacje osobowe konsumenta, musi opierać się na odpowiedniej podstawie prawnej i posiadać na to zgodę.

6. Brak paragonu

Część konsumentów rezygnuje z możliwości zareklamowania wadliwego towaru z powodu zagubienia paragonu. Nic bardziej mylnego. W niektórych przypadkach istnieje możliwość zgłoszenia reklamacji bez posiadania oryginalnego paragonu.

Kluczowym dokumentem stanowiącym podstawę reklamacji jest potwierdzenie dokonania zakupu danego produktu lub usługi od konkretnego przedsiębiorcy. Warto zaznaczyć, że chociaż sprzedawcy często podnoszą konieczność posiadania paragonu i powołują się na regulaminy swoich sklepów, nie jest to jedyny akceptowany dowód sprzedaży. Może nim być również np. potwierdzenie transakcji kartą płatniczą, wydruk historii operacji z konta bankowego, zeznanie świadka lub nasze własne oświadczenie.

Wymaganie przez sprzedawcę okazania paragonu lub faktury VAT to stosowanie klauzuli niedozwolonej. Grozi za to kara co najmniej tysiąca złotych grzywny.

info